Woningnood?

De wethouder blijft volhouden: Bouwen, bouwen bouwen, want er zijn woningen tekort.

Maar is dit het hele verhaal? Als je de experts mag geloven zijn er net zoveel meningen en oplossingen als deskundigen. Er is geen consensus over de oorzaken en de oplossingen voor de woningnood.

Dat komt omdat er heel veel aannames worden gedaan om de behoefte aan woningen in te schatten. En eenmaal in de politiek gaan getallen een eigen leven leiden.

Oorzaken huizenprijsstijgingen
Het CBS onderzoekt de oorzaken van de forse prijsstijgingen en concludeert dat de belangrijkste oorzaken voortkomen uit beleid. De demografische oorzaken zitten hem vooral in de geboortepiek in de jaren 90 (ten opzichte van de jaren 80) en het langer zelfstandig wonen van een half miljoen meer 75-plussers. De woningvoorraad ten opzichte van de totale bevolking is de afgelopen 10 jaar zelfs iets toegenomen. Er zijn alleen “teveel” grote woningen op dit moment. Wie houdt wie voor de gek? De bouwlobby is de lachende partij. Het systeem in Nederland dat woningbezit stimuleert zorgt ook voor stijgende prijzen. Een woning is in Nederland altijd schaars geweest, en wie zich de economielessen kan herinneren weet dat een schaars goed op een (vrije) markt heel duur is. Een woningmarkt kan in Nederland nooit leiden tot een “maatschappelijk gewenste prijs voor een woning”. Daarvoor is regulering nodig. Het systeem moet dus op de schop. Wenen biedt een interessant voorbeeld.

In een recent filmpje legt hoofd econoom Piet Hein van Mulligen uit hoe de feiten zijn.

Leegstand en klimaat
Daarentegen zijn er ook veel omgevingsfactoren die wél concreet zijn of waar consensus over is. De leegstand van woningen, kantoren, winkels etc wordt netjes bijgehouden door het CBS. En er zijn ook onderzoeksbureaus die zogenaamde “stille leegstand” kaart brengen. Dat wil zeggen ruimte waar wel voor wordt betaald, maar die niet wordt gebruikt. Ook geven de klimaatwetenschappers in grote consensus van bijna 100% aan dat de opwarming van de aarde én de achteruitgang van de biodiversiteit volledige door menselijk handelen wordt veroorzaakt. Ook zijn deze wetenschappers heel eensgezind in de oplossingen: heel snel minder broeikasgassen (met name CO2) uitstoten en stikstof en andere verstorende chemische verbindingen uit het milieu houden. Wat ook berekend wordt is het aandeel van de bebouwde omgeving in de totale CO2 uitstoot: 40% is die maar liefst. Waarvan ongeveer de helft het nieuwbouwen en slopen betreft en de helft het energieverbruik tijdens de levensduur van een gebouw door de gebruikers. Als je niets of heel weinig meer nieuw bouwt heb je al een CO2 winst in de buurt van 20% op het totaal!

Is het dan niet vreemd dat zelfs de meest natuur liefhebbende politicus nog altijd zegt dat bouwen “moet”? Komt dit door de grote lobby door de bouwsector en daaropvolgende druk uit de samenleving?

Focus op wetenschappelijke consensus
Als je naar de consensus van de experts kijkt zou je kunnen concluderen dat we alles moeten zetten op klimaat en milieu; dat is vrijwel zeker levensreddend op de middellange termijn. En tegelijkertijd de “woningnood” heel pragmatisch, betaalbaar en duurzaam oplossen via het herbestemmen van leegstaande gebouwen. En waarom legt de politiek zich er zo makkelijk bij neer dat de bevolking blijft groeien (door arbeidsmigratie onder andere) en dat er een oneindige groei van de economie tot doel wordt gemaakt? Arbeidsmigranten komen naar Nederland vanwege werk. Door te sturen op economische trends (ook naar beneden) en welk werk maatschappelijk bijdraagt kunnen we met minder mensen ons welzijn op peil houden. Wel zullen we wat terug moeten stappen in onze welvaart, maar dat is sowieso onontkoombaar vanuit het perspectief van de planetaire grenzen. Welke politicus maakt hier eens een speerpunt van?

De wetenschappers zitten zelden aan de onderhandelingstafel samen met politici. Hierdoor worden de moeilijke vragen niet gesteld en worden verkeerde besluiten genomen.