Hoogbouw

Rotterdam heeft een hoogbouwvisie. Op deze website zie je welk aanblik dit oplevert, of in ieder geval welke hoogbouwplannen de idee-status behaalt en waar noch het college, noch de raad ogenschijnlijk geen bezwaar tegen heeft. Als je bedenkt wat de enorme impact is van deze hoogbouw op de leefomgeving, energiegebruik en het klimaat de komende 30 jaar, dan kun je je serieus afvragen wat er met het stadsbestuur aan de hand is. De kwaliteit van de besluitvorming is laag, mogelijk zelfs alarmerend laag.

Wat betekent hoogbouw voor het leefklimaat in de stad? De gevolgen van hoogbouw voor de omgevingswaarden in de stad zijn enorm staat in the Canadian Observer. Het onderliggende onderzoek stond vorig jaar in Nature en werd ook opgepikt door website gebiedsontwikkeling.nu. Hieronder de belangrijkste redenen om (wereldwijd) per direct te stoppen met hoogbouw als bouwmethode.

CO2 uitstoot bij productie
Hoogbouw heeft per m2 bruikbaar oppervlak heel veel meer materiaal nodig, vooral beton en staal. De constructie moet bij stijgende hoogte sterker zijn en dit kost extra materialen. Maar ook isolatiematerialen moeten dikker zijn om de impact van de elementen op hogere hoogte te weerstaan. Bij de productie van beton, staal kunststoffen komt heel veel CO2 vrij. Ook zijn veel extra installaties nodig als liften, watersystemen, beveiliging, wasinstallaties. Bij hoge gebouwen is de CO2 uitstoot al snel twee keer zo hoog als bij een gebouw met dezelfde hoeveelheid bruikbare m2 van 6-8 bouwlagen of lager. Bij extreem hoge gebouwen (zoals Zalmhaven) kan dit oplopen tot 3 of meer keer de CO2 uitstoot t.o.v. middelhoog en laagbouw.

Gebruik en onderhoud
Na de afbouw gebruiken hoge gebouwen veel meer energie door alle installaties, vooral liften. Maar ook de verwarming en koeling zijn vrijwel altijd noodzakelijk door het vrije spel van de elementen op hoogte. Na de eerste tien jaar gaan de onderhoudskosten significant omhoog. De VVE bijdragen stijgen navenant en dit wordt een ernstig discussiepunt op de ALV. Niet alleen slecht voor de onderlinge relaties, maar er gaat ook worden bezuinigd met mogelijke afname van de veiligheid en comfort tot gevolg. Of mensen vertrekken door de hoge VVE bijdragen. Uiteindelijk zullen de “slimme” mensen vertrekken en de “achterblijvers” moeten of de kosten dragen of genoegen nemen met steeds toenemende gebreken. Daar komen de sociale en veiligheid nadelen van hoogbouw nog bij. En het bijzondere is dat dit al heel lang bekend is. Waarom heeft Rotterdam nog geen limiet van 8 bouwlagen? Of zelfs 4, zodat een lift overbodig wordt? Alleen al om de generatietoets te kunnen doorstaan. Hoogbouw die nu wordt gebouwd kan nooit meer energieneutraal worden gemaakt, een eis die in 2050 zal gelden. De opgave voor de volgende generaties wordt onoplosbaar, dankzij het huidig stadsbestuur.

Sloop
Het is enorm kostbaar om hoge gebouwen af te breken. Feitelijk breek je het af zoals je het gebouwd hebt, onderdeel voor onderdeel. Bij de bouw wordt er meestal geen rekening mee gehouden vanwege de al hoge bouwkosten. Als de eigenaren sloop niet willen (of kunnen betalen) dan worden de kosten voor de gemeenschap. En de gemeenschap heeft alleen nadeel ondervonden van de hoogbouw omdat het voor de leefkwaliteit en leefbaarheid niets toevoegt, maar wel zon en uitzicht wegneemt en veel winderige plekken veroorzaakt.

Duur
Omdat er zoveel materiaal nodig is per bruikbare m2, en de bouw complex is, is hoogbouw per definitie heel erg duur. Betaalbare woningen kun je er NIET in bouwen zonder enorme subsidies, en deze komen uit de gemeenschappelijk middelen. Geld dat op andere plekken in de samenleving (denk aan onderwijs) grote waarde kan toevoegen, wordt bij hoogbouw over de balk gegooid.

Hitte
Doordat hoogbouw uit heel veel beton en ander materiaal bestaat draagt het in hoge mate bij aan het lokale “hitte-eiland”. Het beton neemt overdag de warmte op en straalt die in de nacht weer uit waardoor het nauwelijks afkoelt. “Verticale bossen” (groene gevels en bomen op het dak), een veel genoemde oplossing hiervoor, hebben nog nergens tot een aantoonbare verlaging van de temperatuur geleid. Deze aanpassingen aan een gebouw vragen echter wel om veel extra bouwmaterialen (en gerelateerde CO2 uitstoot) die deze “bossen” veilig moeten kunnen dragen en complex en duur onderhoud dat nodig is om de “bossen” in gezonde conditie te houden.

Hoogbouw remt ook de algehele wind in een gebied waardoor er minder ventilatie op straat niveau is en het er nog warmer wordt.

Leefomgeving
Hoge gebouwen hebben heel veel ruimte nodig om slagschaduw te voor omwonenden te voorkomen en het benodigde groen, te weten 75m2 per woning binnen 500m, te realiseren. Het is de vraag of de hoogbouw in Rotterdam voldoet aan deze groen richtlijn en of niet heel veel omwonenden last hebben van slagschaduw. Het is in ieder geval duidelijk dat de meeste nieuwe hoogbouw niet binnen de geluidsnormen kan worden gerealiseerd en er dus verhoging wordt aangevraagd door het DCMR (door de concern-directeur van Stadsontwikkeling). Zeer nadelig voor alle nieuwe bewoners, temeer omdat de gemeente zelf de ambitie heeft om het aantal mensen dat aan hoge waarden geluidhinder wordt blootgesteld juist wil verlagen! Ook weer een exponentiële vergroting van de opgave voor de volgende generatie(s) dankzij het stadsbestuur.

Ronald Rovers
Wil je meer kennis over duurzaamheid en circulariteit in bouwen vergaren, kijk dan op de website van Ronald Rovers. Hij heeft een stuk geschreven over hoogbouw. De andere artikelen (en boeken) zijn zeer de moeite waard. Verplichte kost voor medewerkers van Stadsontwikkeling en leden van de commissie BWB.

Robert Kwolek
Deze beschouwing van Robert Kwolek trekt vergelijkbare conclusies en pakt er enkele sprekende voorbeelden bij.